Trend Teaser

Trend Teaser: Wat er speelt in de wereld en onze productontwikkeling beïnvloedt.

Gesprek tussen Markus Schüller en Harry Gatterer

Hoe ziet de toekomst eruit en wat gaat het ons brengen? Wat zijn de korte-en langetermijngevolgen van Corona? Harry Gatterer behandelt deze vragen professioneel - hij is de directeur van het Oostenrijkse Zukunftsinstitut. Het gesprek met Markus Schüller ging over het onderwerp ``megatrends`` en hun effecten op de samenleving en de economie.

Markus Schüller: Mijnheer Gatterer, als directeur van het Zukunftsinstitut houdt u zich dagelijks bezig met trend- en toekomstonderzoek. Vooral de term 'megatrends' domineert uw werk – wat bedoelt u daar precies mee?

Harry Gatter: Er zijn veel kortstondige trends, maar om van een megatrend te kunnen spreken, moet aan vier centrale kenmerken worden voldaan: De looptijd is minimaal 50 jaar en de trend heeft invloed op alle levensgebieden of treft deze. Bovendien zijn megatrends wereldwijde fenomenen die zeer complex zijn - ze zijn gelaagd en multidimensionaal. Ze 'staan' ook niet, ze zijn het geconcentreerde resultaat van systematische observatie, beschrijving en evaluatie van nieuwe ontwikkelingen in economie en samenleving. Dankzij dit proces kunnen er 12 megatrends worden geïdentificeerd: Genderverschuiving, gezondheid, globalisering, connectiviteit, individualisering, mobiliteit, nieuw werk, neo-ecologie, veiligheid, verstedelijking, zilveren samenleving en kenniscultuur. Centraal staan de verschillende onderlinge verbanden die ontstaan door de ontwikkeling van megatrends - daar zijn we ons in het dagelijks leven vaak niet eens van bewust. Onze wereld van vandaag is ongelooflijk complex en past niet in gecomprimeerde vorm in een dagblad. Daarom is het voor ons belangrijk om in context te lezen en afstand te houden van de onderwerpen. Dit helpt ons om te zien wat het een of het ander betekent, waar een nieuwe toekomst zich ontwikkelt of waar veranderingen plaatsvinden.

Markus Schüller: Zoals u al aangaf, zijn megatrends grote veranderingsverschijnselen die de samenleving gedurende meerdere decennia vormgeven en veranderen. Als gevolg van deze verandering hebben ze een impact op ons dagelijks leven, op een breed scala van gebieden, ook op mondiaal niveau. De pandemie heeft deze megatrends opnieuw onder de aandacht gebracht - wat heeft u in dit verband opgemerkt?

Harry Gatter: We zijn verbonden door technologie - vandaag sterker dan ooit. Nieuw is echter dat mensen de technologie bewust hebben geadopteerd en nu anders gebruiken. Voor mij betekent deze aanpassing een sprong in de toekomst. De techniek is het afgelopen jaar niet uitgebreider of interessanter geworden, maar we hebben er beter mee kunnen werken. Vergaderen vindt nu digitaal plaats - dat blijft zo, maar natuurlijk niet 100%. Ontmoetingen en uitwisselingen zijn essentieel voor relaties, daarom zal persoonlijke menselijke resonantie en uitwisseling met elkaar weer een grotere rol gaan spelen. Dat betekent dat we in de toekomst hybride gaan werken. Mentaal zijn we nu zo ver dat we de techniek kunnen inschatten en weten hoe ermee om te gaan. Het is dus niet langer een geheim dat we in de toekomst verschuiven, maar iets dat we kunnen toepassen. Bovenal kan de huidige status-quo niet meer worden teruggedraaid. Integendeel: De toekomst zal sterk worden gevormd door technologie - naar mijn mening heeft het geen zin om zich ertegen te verzetten. De vraag is hoe we hierop reageren en of we de juiste balans kunnen vinden. Dat zal de komende jaren de grote uitdaging zijn. Wanneer we proberen de technologie te ver vooruit te schuiven, d.w.z. een ledlamp, een afstandsbediening en een smarthome-apparaat, enz. in elke kast te plannen - ongeacht of het zinvol is of niet - schiet men in de komende jaren aan het doel voorbij. Helemaal zonder techniek kan natuurlijk niet. Een passende balans tussen hoeveel technologie we als mensen of bedrijven willen gebruiken of wat we er zonder doen, dat is de grote kunst.

Markus Schüller: Naar uw mening heeft het onderwerp ``ecologie`` ook een grote sprong voorwaarts gemaakt. Daarbij gaat het niet alleen om bewuster inkopen en de toegenomen consumptie van biologische of regionale voeding, er worden vooral hogere eisen gesteld aan de kwaliteit van de producten. Hoe heeft deze megatrend een effect op de keuken en de woning?

Harry Gatter: Aangezien andere factoren zoals bijv. reizen niet nodig zijn, hebben veel mensen geïnvesteerd in een betere kwaliteit van leven. Dit blijft natuurlijk niet 1:1, maar er is een hoger bewustzijn op het gebied van kwaliteit, ook in het kader van ecologie. Veel belangrijker is echter dat de hele economie overgaat op innovatie door ecologische benaderingen. Ecologie wordt dus niet langer gezien als een waarschuwing voor ineenstorting, maar als een kans voor de toekomst. De komende jaren zien we een toename van ecologische concepten - zowel van bestaande bedrijven als van nieuwe - die een impuls geven aan innovatie. Dit gaat zo ver dat wij ook anders denken als het om service gaat. Wat als men een wasmachine niet meer verkoopt, maar alleen het gebruik? Met andere woorden, apparatuur ``as a service``, om het zo te zeggen. Dit is een gedachte die steeds meer ingeburgerd raakt op het niveau van industrie-standaarden - d.w.z. machines die u gebruikt, maar niet meer koopt. Wanneer dit overslaat in de consumentenwereld is slechts een kwestie van tijd.

Markus Schüller: Individualisering is een van de maatgevende megatrends van de afgelopen jaren. Uiting van de eigen persoonlijkheid, de eigen noot en de eigen levensstijl zijn nog steeds belangrijke criteria voor consumenten voordat ze een aankoopbeslissing nemen. Maar deze trend keert langzaam weer - waar gaat het naartoe?

Harry Gatter: Mensen worden overweldigd door het onderscheiden van verscheidenheid. Iedereen vindt zichzelf individueel. Maar als je om je heen kijkt, merk je al snel dat je niet zo heel anders bent dan de anderen. Momenteel gaat de samenleving over op een WIJ-cultuur, die ook door de jonge generatie gedragen wordt. Het gaat minder om jezelf, je eigen levensstijl, je eigen carrière, maar meer om de vraag “Wie is er samen met mij?”. Het gemeenschappelijke, het collectieve wordt steeds belangrijker. Het gaat niet om solidariteit in het algemeen, maar om individuele groepen die sterk met elkaar verbonden zijn en samen een netwerk onderhouden. In de sociologie wordt dit ook wel “neo-stammen” genoemd. Het zou over een aantal jaren een trend kunnen zijn dat niet een gezin een keuken koopt, maar dat er 4 of 5 extra mensen bij dit onderwerp betrokken zijn omdat de keuken gedeeld wordt. Ons wacht een culturele her-codering van de individualiteit van de enkeling naar de individualiteit van speciale groeperingen. Dit is een belangrijke stap die we als samenleving zetten. Het dook al voor Corona op, maar de extreme isolatie-maatregelen maakten het nog sterker. De trendontwikkeling beweegt zich naar een sterker WIJ-gevoel dat niet mag worden onderschat. Want het is een dominanter wordende behoefte van een komende samenleving.

Markus Schüller: De vergrijzende samenleving en demografische verandering, de 'zilveren samenleving' zoals u het noemt, is een andere megatrend. Wat bedoelt u in deze context met de term 'universeel ontwerp' die u gebruikte?

Harry Gatter: Design en elke vorm van productontwikkeling zullen steeds meer onderhevig zijn aan een idee van universeel ontwerp. Dit betekent dat er meer producten zullen zijn die niet alleen voor jong of oud zijn ontworpen. Het zal dus niet de leeftijd van de koper zijn die de doelgroep van een product definieert, maar de eisen aan het product zelf. Deze zullen het thema minimalisme verder uitbouwen. Het verlangen naar minder zal onze samenleving vormgeven. Veel te veel hebben we sowieso: te veel informatie, te veel te doen, te veel activiteit. We hebben een hoge stressfactor in onze samenleving, die ook weer wordt getriggerd door technologie - en het zal niet persé afnemen. Het verlangen op productniveau zal dan ook zijn om met producten van doen te hebben die geen verdere stress veroorzaken. Dit geldt voor alle leeftijdsgroepen.

Markus Schüller: Ziet u de trend van cocooning, van het huis als een rustgevende plek, als korte termijn of blijft het langer bij ons?

Harry Gatter: De meubelindustrie zou duidelijk kunnen profiteren van de Huidige situatie. Dat zal natuurlijk wat afnemen als mensen weer op pad kunnen. Structureel zal echter de woning als één van de plekken die mensen als basis gebruiken ook in de toekomst uiterst relevant blijven. Door de veranderde manier van werken zal het ook een plek worden, waar veel levenssferen zich samenkomen. Zo zal de afbakening van beschikbare ruimtes een essentieel ruimtelijke setting creëren. Er is niet langer alleen de keuken of woonkamer, maar er worden a.h.w. leefruimtes gecreëerd die de respectievelijke behoeften dienen.

Markus Schüller: Is er een megatrend die verminderd is door Corona?

Harry Gatter: De megatrends die wij waarnemen, zijn niet helemaal omgekeerd, maar zijn echter in hun dominantie veranderd. Mobiliteit werd weer individueler en het autogebruik is toegenomen. Ook de kenniscultuur, wat wil zeggen de manier waarop mensen leren, is helaas ook uit de focus geraakt, want robuustere trends zoals veiligheid, gezondheid en nieuwe vormen van werken zijn gepusht. Het evenwichtige is veranderd, maar het is niet compleet omgedraaid. Zo'n crisis creëert in deze korte tijd geen nieuwe megatrend of stopt een bestaande niet van de éne op de andere dag.

Markus Schüller: Het plannen van een keuken is een complex proces dat veel persoonlijk advies van onze handelspartners vereist - ziet u dat dit kan veranderen?

Harry Gatter: Ik zie een verandering in de wijze van gebruikersconcepten en dat er niet meer die éne klassieke klant zal zijn. Maar men wil net zoals voordien de de showroom bexzoeken, waar de dingen worden gepresenteerd en geadviseerd. Je zult dus de cultuur van studio's en meubelzaken nodig blijven hebben, omdat producten als keukens een complexiteit hebben die veel verder gaat dan de configuratie van een auto. Deze complexiteit zit niet alleen in de verkoop, maar ook in de montage. Misschien komen er andere koop- of huurconcepten, andere ideeën voor het gebruik van de keuken - ik ben ervan overtuigd dat hier de komende jaren mee geëxperimenteerd gaat worden. Deze experimenten zullen echter niet alles wat al bestaat in één keer uitwissen, maar zullen vermoedelijk de huidige aanpak tot op zekere hoogte consolideren.
Markus Schüller: Hartelijk dank, meneer Gatterer, voor het interessante gesprek en de bijzondere inzichten in het onderwerp megatrends!

Als u meer wilt weten over het Zukunftsinstitut en de megatrends, kunt u hier meer informatie vinden: zukunftsinstitut.de/megatrends.

mei 2023 | Redaktion